काठमाडौं । दसैं नजिकिँदै गर्दा व्यापारीले दैनिक उपभोग्य वस्तुमा मनपरी मूल्य लिएर उपभोक्तालाई ठग्न थालेका छन् । व्यापारीले खाद्य वस्तुदेखि हरियो तरकारीमा मनपरी मूल्य लिने गरेको पाइएको छ । व्यापारीले खाने तेलमा १५ देखि २० रुपैयाँ बढी लिने गरेका छन् भने गेडागुडीमा प्रतिकेजी प्रतिकेजी १० देखि १५ रुपैयाँमा बढी रुपैयाँ लिने गरेका छन् ।
एक साताअघि मात्र १५ देखि २० रुपैयाँ सस्तोमा दैनिक खाद्यवस्तु दसैंनजिक आउन थालेपछि व्यापारीले प्रतिकेजी १० रुपैयाँ २० रुपैयाँ बढी मूल्य लिने गरेको उपभोक्ताको गुनासो छ ।
उपभोक्ता अधिकार मञ्चका अध्यक्ष माधव तिमल्सिनाले सरकारी निकायको बजार अनुगमन सयन्त्र कमजोर हुँदा व्यापारीले त्यसको फाइदा लिएको बताए । उनले दसैं नजिकिन थालेपछि व्यापारीले उपभोक्तालाई हेरेर मनपरी मूल्य लिने गरेको बताए । दैनिक उपभोग्य खाद्य वस्तु दाल गुडागुडी खाने तेल हरियो तरकारीमा अत्यधिक मूल्य बढाएर व्यापारीले उपभोक्तालाई ठग्ने काम भइरहेको छ । अध्यक्ष तिमल्सिनाले भने, ‘हप्ता दिनअघि भन्दा खाने तेल प्रतिलिटर २० रुपैयाँ महँगो भएको छ । सबै दाल गुडागुडीमा प्रतिकेजी १० देखि १५ रुपैयाँ बढेको छ । हरियो तरकारीमा प्रतिकेजी दोब्बर रुपैयाँ बढी लिइरहेका छन् ।
उनले भने,‘तर सरकारी अनुगमन निकाय वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता सरक्षण विभागले भने बजारमा बढेको अस्वाभाविक मूल्य नियन्त्रण गर्न कुनै कदम चालेको पाइँदैन ।
नेपाल खुद्रा व्यापार संघका अध्यक्ष राजकुमार श्रेष्ठले खाने तेलको मूल्य बढेको बताए । उनले अन्य दाल गुडागुडीको मूल्यमा केही तलमाथि भएपनि नबढेको बताए । उनले खाने तेलमा भने प्रतिपोका तेलमा १५ देखि २० रुपैयाँसम्म बढेको जानकारी दिए । उनले भने,‘अहिले खाने तेलको मूल्य बढाउनु कारण नभए पनि ठूला व्यापारीले दसैं नजिकिन थालेपछि विभिन्न वहाना बनाउन थालेका छन् । हप्ता दिनको भन्दा अहिले थोक व्यापारीले खुद्रा व्यापारीलाई प्रतिपोका तेलमा १० देखि १० रुपैयाँ बढी लिने गरेका छन् ।
उनले भने,‘ठूला थोक व्यापारीले नै खुद्रा व्यापारीलाई तेलमा बढी मूल्य लिन थालेपछि खुद्रामा उपभोक्ताले बढी मूल्य तिर्नुपरेको हो ।’ अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा डरलको मूल्य पनि बढेको छैन । डरलको मूल्य घट्दै गएको छ, । ‘त्यो हिसाबले तेलको मूल्य घट्नुपर्ने हो तर ठूला व्यापारीले एक्कासि खाने तेलमा मूल्य बढाएका छन् ।
दसैं तिहारमा खाने तेलको प्रयोग धेरै हुने हुँदा ठूला व्यापारीले वर्षभरिको नाफा नभएको व्यापार दसैंमा फाइदा लिन विभिन्न बहाना बनाएर मूल्य बढाउने गर्छन्, । ठूला व्यापारीको माथिसम्म पहुँच हुन्छ उनीहरूलाई सरकारी निकायले कुनै कारबाही गर्न सक्दैन । त्यसकारणले पनि हरेक चाडपर्वमा ठूला व्यापारीले दैनिक उपभोग्य खाद्यवस्तुमा मूल्य बढाउने गर्छन् । ठूला व्यापारीले गरेको कालोबजारीको दोषी साना खुद्रा व्यापारी हुन्छ । अध्यक्ष श्रेष्ठले भने, ‘सरकारी निकायले गर्ने बजार अनुगमन नै प्रभावकारी नहुँदा त्यसको फाइदा ठूला व्यापारीले लिएका छन् ।
उनले भने, ‘ठूला थोक व्यापारीलाई वास्तविक खरिद बिल माग्दा खुद्रा व्यापारीलाई दिइँदैन । उपभोक्ता र सरकारबीचको तारो बनाउने खेल थोक व्यापारीको हुन्छ । थोक व्यापारीले हामी खुद्रा व्यापारीलाई खरिद बिल नदिइँदा सजायको भागेदार खुद्रा व्यापारी भएको हुन्छ । श्रेष्ठले भने, ‘वास्तविक खाद्यान्न कालोबजारी भए हो वा होइन भनेर छानबिन ठूला थोक व्यापारीबाट सुरु गर्नुपर्छ ।
केही खुद्रा व्यापारीले सानो लोभमा कालोबजारी गरेको छ भने पनि उनीहरूलाई पनि कानुनी कारबाही हुनुपर्छ । सबैभन्दा पहिले कालोबजारी रोक्न हो भने ठूलो व्यापारीबाट नै सुरु गर्ने पर्ने श्रेष्ठको भनाइ छ । खुद्रा व्यापारीले सधै थोक व्यापारीले लिइएको मूल्यका आधारमा उपभोक्तालाई बाध्य भएर बढी मूल्य लिइनुपर्ने उनको भनाइ छ ।
वाणिज्य तथा आपूर्ति उपभोक्ता संरक्षण विभागका महानिर्देशक नेत्रप्रसाद सुवेदीले आयातीत वस्तुको मूल्य नियन्त्रण गर्न नसक्ने बताए । उनले स्वदेशी कच्चा पदार्थको भएको वस्तुमा विभागले अनुगमन गरेर मूल्य नियन्त्रण गर्न सक्ने आयातीत वस्तुमा मूल्य नियन्त्रण गर्न समस्या हुने बताए । उनले अहिले तेलमा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नै २५ प्रतिशत बढेको हुँदा बजारमा तेलको मूल्य बढेको बताए ।
दैनिक उपभोग्य खाद्य वस्तु गुडागुढीमा पनि ५ देखि ७ प्रतिशतसम्म बढेको बताए । महानिर्देशक सुवेदीले व्यापारीसँग बढी मूल्य लिनुको वास्तविक कारण पत्ता लगाएर विभागबाट बजारमा अनुगमन टोली खटाइने बताए । उनले अहिले तेलमा मूल्य बढेको हुँदा विभिन्न तेलको मिलमा अनुगमन गरिने जानकारी दिए । राजधानी दैनिकबाट
